komputer a wzrok

Często zadawane jest pytanie: Czy komputery szkodzą oczom? Brak jest przekonywujących danych naukowych wskazujących, że komputery (szczególnie monitory) są szkodliwe dla oczu. Niemniej jednak, zważywszy że coraz częściej mamy do czynienia ze skargami na dyskomfort i zmęczenie oczu, co wiąże się z coraz szerszym zastosowaniem komputerów, warunki bezpieczeństwa przyciągają coraz większą uwagę.
Szczegółowe testy przeprowadzone w laboratoriach naukowych ustaliły, że monitory nie emitują lub emitują niewielkie ilości promieniowania jonizującego (takiego jak promieniowanie rtg) lub promieniowania niejonizującego (takiego jak UV) w normalnych warunkach użytkowych. W rzeczywistości, ilość promieniowania ultrafioletowego produkowanego przez monitor jest niewielką frakcją promieniowania wywoływanego przez światło fluorescencyjne. Poziomy promieniowania z monitorów są znacznie poniżej poziomów wywołujących zaćmę czy inne schorzenia oczu.
Niektóre osoby po pracy z monitorem przez godzinę lub dłużej odnotowują chwilowo pojawianie się czarno-białych obiektów z towarzyszącym kolorowym zabarwieniem (tzw. efekt McColough’a). Kolory te są zwykle przeciwstawne kolorom znajdującym się na monitorze i nie są objawami choroby, uszkodzenia czy przemęczenia oczu.

Inną kwestią jest: Czy praca przy komputerze może być kojarzona z przemęczeniem wzroku?
Monitory, proszę Państwa, mają wpływ na przemęczenie wzroku. Można odnotować różnorodność objawów m.in. podrażnienie oczu (zaczerwienione, załzawione lub suche oczy), przemęczenie (dyskomfort, ból powiek lub okolicy czołowej) i zaburzenia widzenia. Mogą także pojawiać się bóle głowy, bóle pleców czy mięśni. Dolegliwości te często mogą być złagodzone zarówno przez zmianę organizacji stanowiska pracy jak i stosowanie odpowiednich okularów.
Chociaż przemęczenie wzroku jest irytującym objawem, nie oznacza to że ciągła praca przy monitorze może uszkodzić Państwa oczy. Aby znaleźć ulgę, należy najpierw znaleźć przyczynę. Okulista może przebadać Państwa w kierunku wykluczenia choroby oczu i przepisać odpowiednie okulary jeśli są one potrzebne.

Często, przy nadmiarze pracy przy komputerze zastanawiają się Państwo: Jak zapobiegać przemęczeniu wzroku?  Na stanowisku pracy większość monitorów powinna być ustawiona w odległości nieco dalszej niż przy czytaniu. Górną część monitora należy ustawić na wysokości  lub poniżej wysokości oczu. Tekst, z którego korzystamy przy pracy na komputerze winien być możliwie blisko monitora tak aby zminimalizować ruchy oczu i zmiany w ogniskowaniu.
Oświetlenie powinno być tak ustawione aby zminimalizować odbicia i odblaski. Czasem typowe oświetlenie w pomieszczeniach biurowych jest zbyt jasne dla optymalnej pracy z komputerem. Jeśli nie ma możliwości zmodyfikować takie oświetlenie mogą pomóc różnego rodzaju filtry na ekran. Ekran komputera w dużym stopniu przyciąga kurz i w związku z tym powinien być często wycierany antystatyczną tkaniną w celu poprawienia widzialności.
Bardzo ważne, proszę Państwa,  są przerwy w pracy!
Praca przy komputerze wymaga utrzymywania stałej pozycji ciała, głowy oraz ustawienia oczu. Powoduje to zmęczenie. W trakcie ciągłej pracy przy komputerze należy pamiętać o regularnych kilkuminutowych przerwach (najlepiej co 20-30 min.). Należy wtedy zmienić dystans na jakim pracują oczy na możliwie jak najdalszy oraz wykonać krótką gimnastykę. Ważne to jest szczególnie u osób młodych i w przypadku obecności krótkowzroczności. Praca monitora wpływa na wysuszanie otaczającego środowiska, w tym oczu, tak że częste powolne mruganie nawilża oczy i zapobiega ich wysychaniu.
Jakie są zatem specjalne wymagania wzrokowe użytkowników komputera? Monitor powinien być ustawiony w odległości pozwalającej na właściwe ogniskowanie oczu. Ponieważ monitor jest zwykle usytuowany nieco dalej i wyżej w porównaniu z warunkami codziennego czytania, konieczne okazać się mogą właściwe okulary korekcyjne lub soczewki kontaktowe. Jest to szczególnie istotne u osób noszących okulary dwuogniskowe czy okulary do czytania lub soczewki dwuogniskowe. W okularach i soczewkach dwuogniskowych może okazać się konieczne ustawienie części do bliży wyżej tak aby skompensować pozycję ekranu. Dodatkowe wymagania dla użytkowników komputera mogą oznaczać także konieczność stosowania okularów korekcyjnych czy soczewek kontaktowych u osób, które na co dzień ich nie wymagają.
W trakcie wizyty u okulisty powinni Państwo opisać układ i rozmiary swojego stanowiska pracy tak aby okulista mógł właściwie dobrać moc szkieł korekcyjnych. Dodatkowo, pełne badanie okulistyczne pozwoli na zdiagnozowanie czy dyskomfort pojawiający się przy pracy z komputerem jest wywołany zwykłym przemęczeniem oczu czy też aktualną chorobą oczu.

Opracowanie: 
Dr n. med. Krzysztof MUSKALSKI 
Gabinet Okulistyczny ALPHA-EYE 
Tel. (34) 322 77 77

© Krzysztof Muskalski 2003-2018
Wszelkie prawa zastrzeżone – kopiowanie i rozpowszechnianie tylko za zgodą autora.